बेइजिङ। चीनले चिनियाँ सम्पत्तिको सुरक्षा र भूराजनीतिक हितलाई अगाडि बढाउने उद्देश्यले अर्को वर्ष ३ हजार विदेशी कानून प्रवर्तन अधिकारीहरूलाई तालिम दिने प्रस्ताव गरेर आफ्नो विश्वव्यापी सुरक्षा प्रभावलाई उल्लेखनीय रूपमा विस्तार गरिरहेको छ। चीनको फराकिलो ग्लोबल सेक्युरिटी इनिसिएटिभ (जीएसआई) को एक हिस्सा बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) मा संलग्न देशहरूमा बेइजिङको बढ्दो उपस्थितिको बारेमा बढ्दो चिन्ताको बीचमा यो पहल आएको हो।

वर्षौँदेखि चीनले पाकिस्तान र अन्य देशहरूलाई चीन-पाकिस्तान आर्थिक कोरिडोर (सीपीईसी) र अन्य बीआरआई परियोजनाहरूको सुरक्षा गर्न निजी सुरक्षा बलहरूलाई अनुमति दिन दबाब दिइरहेको छ। धेरै देशहरू, विशेष गरी अफ्रिकामा, यस उद्देश्यका लागि चिनियाँ कर्मचारीहरूलाई स्वीकार गरिसकेका छन्। साउथ चाइना मर्निङ पोस्टले रिपोर्ट गरेझैँ चीनले अव आफ्नो विदेशी लगानीको रक्षा गर्न आयोजक देशहरूमा घरेलु कानून प्रवर्तन प्रयोग गरेर आफ्नो रणनीति परिवर्तन गर्नेछ। यसले बेइजिङको विदेशमा आफ्नो सम्पत्तिको सुरक्षा गर्ने दृष्टिकोणमा महत्त्वपूर्ण परिवर्तनलाई चिन्ह लगाउँछ र विश्वव्यापी सुरक्षा प्रदायकको रूपमा यसको बढ्दो भूमिकालाई उजागर गर्दछ।

चीनका सार्वजनिक सुरक्षा मन्त्री वाङ सियाओहोङले जियाङ्सु प्रान्तको ल्यानयुङगाङमा सार्वजनिक सुरक्षा सहयोगका लागि ग्लोबल फोरमको २०२४ सम्मेलनमा तालिम कार्यक्रमको घोषणा गरेका छन्। यस कार्यक्रमले विदेशी अधिकारीहरूलाई तालिम दिने मात्र होइन, चिनियाँ प्रहरी सल्लाहकार र परिचालन इकाईहरूलाई कानून प्रवर्तन क्षमताहरू सुधार गर्न, संयुक्त गस्ती सञ्चालन गर्न र सीमा पार अपराधहरू विरुद्ध लड्न मद्दत गर्नेछ।

यो राष्ट्रपति सी जिनपिङको जीएसआई अन्तर्गतको व्यापक प्रयासको एक हिस्सा हो। जुन २०२२ मा चीनको विश्वव्यापी सुरक्षा उपस्थिति बढाउनको लागि प्रस्तुत गरिएको थियो। "परिस्थितिमा विन-विन सहयोग: विश्वव्यापी सार्वजनिक सुरक्षा समुदायको निर्माण" भन्ने ल्यानयुङ्गाङ सम्मेलनमा १२२ देशका २१०० भन्दा बढी प्रतिनिधि सहभागी थिए। कार्यक्रममा पर्यटक सुरक्षा, प्रहरी शिक्षा र कानुन कार्यान्वयनमा क्षमता अभिवृद्धिमा केन्द्रित रहेर छलफल भएको थियो । वाङले "निष्पक्ष, व्यावहारिक र प्रभावकारी दिशामा" विश्वव्यापी सुरक्षा शासन प्रवर्द्धन गर्न चीनको प्रतिबद्धतालाई जोड दिए। उनले मलेसिया, म्यानमार, जाम्बिया, निकारागुआ र रुस जस्ता देशका सुरक्षा अधिकारीहरूसँग टेलिकम ठगी, लागु औषध तस्करी र सुरक्षित बीआरआई परियोजनाहरू विरुद्ध लड्न सहकार्यबारे छलफल गर्न पनि भेटेका छन्।

जीएसआईले पश्चिमी नेतृत्वको सुरक्षा वास्तुकलाको विकल्प स्थापना गर्न चीनको प्रयासलाई प्रतिनिधित्व गर्दछ। गत वर्ष, चीनले २ हजार ७ सय विदेशी अधिकारीहरूलाई तालिम दिएको थियो र यस वर्षको विस्तारले विश्वव्यापी सुरक्षामा नेतृत्व गर्ने बेइजिङको महत्त्वाकाङ्क्षा झल्काउँछ। वाङको टिप्पणी, इन्टरपोलका अध्यक्ष अहमद नासेर अल रायसीले प्रतिध्वनि त गरे, जसले अन्तर्राष्ट्रिय कानून प्रवर्तन प्रयासहरूमा चीनको बढ्दो प्रभावलाई हाई लाइट गर्दछ। अल रायसीले इन्टरपोलको अपरेसन फर्स्ट लाइट २०२४ लाई समर्थन गर्ने चीनको भूमिकाको प्रशंसा गरे, जुन विश्वव्यापी प्रहरी पहल हो जसले अनलाइन घोटाला नेटवर्कसँग जोडिएका ६,७०० भन्दा बढी बैङ्क खाताहरू रोक्का गर्‍यो र २ सय ५७ मिलियन डलरको सम्पत्ति जफत गर्‍यो।

चीनको सुरक्षा महत्त्वाकाङ्क्षा प्रशिक्षण कार्यक्रममा मात्र सीमित छैन। जीएसआईले इरान-साउदी अरब मध्यस्थता र युक्रेन युद्धको लागि शान्ति प्रस्ताव जस्ता उच्च स्तरीय शान्ति वार्तालाई सहजीकरण गरेको छ। वाङका अनुसार यी प्रयासहरूले "आधिपत्य र धम्की" को प्रतिरोध गर्दै आफ्नो विश्वव्यापी प्रभाव विस्तार गर्ने चीनको चाहनालाई जोड दिन्छ। यस बढ्दो प्रभावको एउटा भर्खरैको उदाहरण चीनले एक हजार अफ्रिकी पुलिस अधिकारीहरूलाई तालिम दिने वाचा हो। जसले महादेशसँग आफ्नो सुरक्षा सम्बन्धलाई अझ गहिरो बनाउनेछ।

चीनले जीएसआईलाई विश्वव्यापी सुरक्षा सुशासन सुधार गर्ने तरिकाको रूपमा प्रस्तुत गर्दा विश्लेषकहरूले तर्क गर्छन् कि यो बेइजिङको भूराजनीतिक प्रभाव विस्तार गर्ने र अमेरिकी नेतृत्वको सुरक्षा व्यवस्थालाई चुनौती दिने एउटा औजार पनि हो। चीनको प्रशिक्षण कार्यक्रमहरूले अधिनायकवादी प्रहरी विधिहरू निर्यात गर्न सक्छ। विशेष गरी अफ्रिका जस्ता बीआरआई परियोजनाहरूमा ठूलो लगानी गरेको देशहरूलाई निसाना बनाएकोले आलोचकहरू चिन्तित छन्। 

जीएसआईको प्रभाव अफ्रिका र इन्डो-प्यासिफिक भन्दा बाहिर फैलिएको छ। २०२२ मा, चीनले सोलोमन टापुहरूसँग एक सुरक्षा सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्‍यो। जसले प्रशान्त क्षेत्रमा बेइजिङको बढ्दो प्रभावको बारेमा पश्चिममा चिन्ता बढायो। चीनले आउँदो पाँच वर्षमा कानून प्रवर्तन पेशेवरहरूलाई ५ हजार तालिम अवसरहरू उपलब्ध गराउने प्रतिबद्धतासँगै पश्चिमले नयाँ सुरक्षा चुनौतीको सामना गर्दै छन्। वासिङ्टनमा सेप्टेम्बर २१ मा हुने आगामी क्वाड शिखर सम्मेलनले चीनको बढ्दो प्रभावलाई सन्तुलनमा राख्न बलियो सुरक्षा सहयोगको आवश्यकतालाई जोड दिँदै यी चिन्ताहरूलाई सम्बोधन गर्नेछ।

चीनले आफूलाई विश्वव्यापी सुरक्षा नेताको रूपमा स्थापित गर्न जारी राख्दै, जीएसआई अन्तर्गतको यसको प्रयासले धेरै विकासोन्मुख देशहरूमा सुरक्षा गतिशीलतालाई पुनः आकार दिनेछ, जसले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायका लागि अवसर र चुनौतीहरू दुवै सिर्जना गर्नेछ।