काठमाडौं। विश्वका सबैजसो मुलुक र संसारको सबैभन्दा ठूलो तेल र ग्याँस उत्पादक अमेरिकामा उर्जाको मूल्य आकासिएको छ । सन् २०२१ को शुरुदेखि तेल र ग्यासको मूल्य लगभग दुई गुणा वा कतै यसभन्दा बढीले वृद्धि भएको छ । यसको प्रमुख कारण कोभिड-१९ को महामारीपछिको रिकोभरिलाई हेरिएको छ ।

युक्रेनको युद्धका कारण पश्चिमा मुलुकहरुले रुसी उर्जा अर्थात् ग्याँस र तेल कटौती एवं पूर्ण कटौती गर्न खोज्दा यसले मुल्यवृद्धिलाई झनै गति दिएको छ । बजार तात्दै जाँदा पूर्वानुमानले यो वर्ष अमेरिकी उत्पादन प्रतिदिन करिब १० लाख ब्यारेलले बढ्ने देखिएको छ । तर १० प्रतिशत भन्दा कम उत्पादन वृद्धि यसले माग नधान्ने निश्चित देखिएको छ । यसअघि सन् २०१४ मा अमेरिकाले उत्पादन २० प्रतिशतले बढाएको थियो ।

तेल र ग्याँसको मूल्य बढ्नु र यसप्रतिको मौन प्रतिक्रियाले बढ्दो लागत, कम्पनीहरुलाई मुख्य सामग्री एवं उपकरण र कर्मचारीहरूको अभाव लगायतका समस्यालाई प्रतिबिम्बित गरेको छ ।

यसका साथै विश्वले जलवायु परिवर्तनको प्रतिक्रियामा प्रदुषित जीवाश्म इन्धनबाट टाढा जान खोज्दा कति तेल र ग्याँस आवश्यक पर्दछ भन्ने बारे लगानीकर्ताहरूको दीर्घकालीन प्रश्नसमेत सिर्जना गरेको छ ।

तेल अन्वेषण फर्म लोन स्टार प्रोडक्सनका इन्जिनियर माइक वेन्ड्टले आफ्नो फर्मसँग धेरै नयाँ परियोजनाहरू कामका लागि रहेको तर आवश्यक स्टील पाइपहरू फेला पार्न नसक्दा ढिलाइ र लागतहरू बढिरहेको बताएका छन् ।

'हामी सकेसम्म चाँडो ड्रिलिङ गर्न जाँदैछौं, तर हामीसँग यी सबै आपूर्ति र माग मुद्दाहरू छन् र यो बजार थ्रोटलिङ हो,' उनी भन्छन्।

जलवायु परिवर्तनको 'हेडवाइन्ड'

इन्स्टिच्युट फर इनर्जी इकोनोमिक्स एन्ड फाइनान्सियल एनालिसिसका तेल र ग्याँस विश्लेषक ट्रे कोवान भन्छन्, उत्तर अमेरिकाका कम्पनीहरूले सामना गरिरहेका चुनौतीहरू अभूतपूर्व छन्।

जबकि श्री वेन्ड्ट्स जस्ता धेरै साना निजी कम्पनीहरूले अझै पनि उत्पादन बढाउन जोड दिइरहेका छन् । ठूला फर्महरू हालसम्म मूल्यहरू साँच्चै बढ्नु अघि अतिरिक्त उत्पादनको सट्टा मुख्य रूपमा सेयरहोल्डरको भुक्तानमा हानि गर्ने छनौट गर्दै फर्जी लगानी योजनाहरूमा अड्किएका छन् ।

यो दृष्टिकोणले ठूलो परिवर्तनलाई संकेत गर्छ, जुन विश्लेषकहरूले जलवायु परिवर्तनले ऊर्जा क्षेत्रको दृष्टिकोण फेर्दा वाल स्ट्रिटको दबाबलाई प्रतिबिम्बित गरेका छन् ।

एस एन्ड पी ग्लोबलका उपाध्यक्ष राउल लेब्ल्याङ्कले भनेका छन्, 'लगानीकर्ताहरूले कम्पनीहरूलाई दीर्घकालीन लगानी गर्नुको सट्टा नाफा बाँड्न दबाब दिइरहेका छन्, मागमाथिको अनिश्चिततालाई ध्यानमा राख्दै विश्व जीवाश्म ईन्धनबाट टाढा जान धकेलिरहेको छ ।'

'बजार चिन्तित छ कि माग त्यहाँ (भोलि गएर) नहोला र यी सम्पत्तिहरू अलपत्र होलान्' उनी भन्छन्,'यदि मेरो स्टक मूल्यमा कुनै दीर्घकालीन मूल्य छैन भने यसको मतलब मैले धेरै आक्रामक लाभांश तिर्नुपर्छ।'

मूल्यहरू उच्च रहन अपेक्षा गर्दै, श्री लेब्ल्याङ्क भन्छन् कि फर्महरूले लगानी बढाउने सम्भावना छ -कम्तिमा थोरै।

'यो अझैं थप्दै जाउँ भन्ने समयमा फर्किने छैन्,' उनी भन्छन्, तर 'युक्रेन युद्धले हामी अझै पनि जीवाश्म इन्धनको संसारमा बाँचिरहेका छौं भनेर प्रकाश पारेको छ। यसलाई फ्याँकिएको छैन, तर छोटो र मध्यम अवधिमा हामीलाई चाहिने कुराहरू समावेश गर्न कुराकानीलाई पुनः सन्तुलित गरिएको छ।'

जलवायु प्रतिवद्धताहरुमा डगमगाउने ?

राजनीतिक क्षेत्रमा त्यो 'पुनः सन्तुलन'ले अमेरिकामा डर पैदा गरेको छ कि जलवायु परिवर्तनसँग लड्न आफ्नो अभियानको केन्द्रबिन्दु बनाएका राष्ट्रपति जो बाइडेनले उत्सर्जनलाई रोक्न र नवीकरणीय ऊर्जामा संक्रमणलाई गति दिन वातावरणीय नियमहरूलाई कडाइ गर्न छोड्नेछन् ।

उनले नवीकरणीय उर्जामा लगानीका लागि आह्वान गरिरहँदा उनको सबैभन्दा महत्वाकांक्षी प्रस्तावहरू सफलताको सानो संकेतका साथ अवरुद्ध छन् ।

रिपब्लिकनहरूले उच्च ऊर्जा मूल्यको दोष वातावरणीय एजेन्डालाई दिएपछि र बाइडेनको रेटिङ घटेपछि उनले अमेरिकी प्राकृतिक ग्याँस निर्यातलाई बढावा दिन, राष्ट्रिय भण्डारबाट तेल निकाल्ने र सरकारी जग्गामा ड्रिलिङका लागि सयौं अनुमतिहरू स्वीकृत गर्ने सम्झौताहरूमा हस्ताक्षर गरेका छन्।

'हामी देख्छौं कि बाइडेन प्रशासन वास्तवमै आफ्नो पहिलेको जलवायु प्रतिबद्धताहरूमा डगमगाएको छ,' विश्वभरका ऊर्जा परियोजनाहरू ट्र्याक गर्ने ग्लोबल इनर्जी मनिटरका अनुसन्धान विश्लेषक रोबर्ट रोजान्स्की भन्छन् ।

यस्तो परिवर्तन अमेरिकाको लागि अद्वितीय छैन।

बाइडेन र बेलायतका प्रधानमन्त्री बोरिस जोन्सनलगायत पश्चिमी नेताहरूले साउदी अरेबिया र अन्य उत्पादकहरूबाट मद्दतको लागि बिन्ती गरेका छन् । जुन विश्लेषकहरूले ठूलो नयाँ लगानी बिना उत्पादन बढाउने क्षमता रहेको बताएका छन्।

अमेरिका, साउदी अरेबिया र रुसपछिको चौथो ठूलो तेल उत्पादक क्यानडामा उदारवादी सरकारले लामो समयदेखि रोकिएका तेल र ग्यास परियोजनाहरू जस्तै प्राकृतिक ग्यास युरोपमा निर्यात गर्ने टर्मिनलहरू जमिनबाट बाहिर ल्याउनेबारे नयाँ वार्ता गरेको छ।

'यो मानसिकतामा १८० डिग्रीको परिवर्तन हो,' पिएरिडे उर्जाका प्रमुख कार्यकारी अल्फ्रेड सोरेन्सन भन्छन्, जसले नोभा स्कोटियामा गत वर्ष लगानीकर्ताहरू खोज्न संघर्ष गरेपछि लिक्विफाइड प्राकृतिक ग्यास टर्मिनलको लागि योजना बनाएको थियो। तर सरकारले थप सहयोग प्रदान गर्न इच्छुक हुन सक्ने सङ्केत गरेपछि यो अब पुनरुत्थानको लागि तयारी गरिरहेको छ ।

विशेष गरी नयाँ टर्मिनलहरू र पाइपलाइनहरू जस्ता तेल र ग्यास पूर्वाधारहरूको लागि जारी सार्वजनिक विरोधलाई ध्यानमा राख्दै परिवर्तनशील राजनीतिक हावाले बजारको शंकालाई हटाउन सक्छ कि सक्दैन भन्ने खुला प्रश्न रहन्छ ।

'राजनीतिज्ञहरू र उद्योगहरूले अब हामीले हाम्रो तेल र ग्यासले युरोपलाई बचाउनु पर्छ भन्ने विचारलाई वास्तवमै कोर्रा गरिरहेका छन्,' इकोजस्टिसका वकिल जेम्स गनभाल्डेन क्लासेन भन्छन्, जसले पिएरिडे परियोजनाका पक्षहरूमा मुद्दा दायर गरेका छन् ।

'हामी २० औं शताब्दीका समाधानहरूको सहारा लिइरहेका छौं... र हामीलाई पहिले नै थाहा छ कि ती काम गर्दैनन्,' उनी भन्छन् ।

जस्तै उदाहरणका लागि उनले पिएरिडे प्राकृतिक ग्याँस टर्मिनल २०२७ भन्दायता प्राकृतिक ग्याँस पठाउन तयार नहुने बताएका छन् । यसको अर्थ यसले अहिलेको संकटलाई समाधान गर्न काम गर्दैन ।

'युरोप र क्यानडा र अमेरिकामा ऊर्जा सुरक्षा हासिल गर्ने उपाय भनेको दिगो ऊर्जा स्रोतहरू विकास गर्नु हो,' उनी भन्छन्, 'त्यो गर्न सकिन्छ र .... हुनुपर्छ, हुनुपर्छ ।'